Romani i parë për Çamërinë pas 70 vitesh

Nga Petraq Bubari

(Refleksione për librin e Eneida Ali për librin “Bota çame në romanin e pare për Çamërinë") 

 

Të shkruash për shkrimtarin Kadri Ali nuk është e lehtë. Kushdo që merr përsipër të shkruaj për këtë shkrimtar do ndjejë impresion të dyfishtë, atë të vlerave që kanë librat e tij dhe admirimin për popullin çam. Rrallë herë e ndeshim këtë fenomen, ngacmimet e të cilit vinë në rritje sa më shumë njihesh me jetën dhe veprën e Kadri Aliut. Dhe ajo që të bën të ndjesh admirim për të është se ai të gjithë librat e tij ia ka kushtuar Çamërisë, andej ku ka dhe origjinën.
I lindur në Durrës në 6 maj 1953, Kadri Aliu përfundoi studimet në Universitetin e Tiranës, fakultetin e letërsisë në vitin 1974. Pasi ka kryer disa kohë detyrën e mësuesit në zona veriore të Shqipërisë, më saktë në Kukës, mbas ardhjes së demokracisë u muar me biznes të vetin.
I ingranuar fort në lëvizjen demokratike si shumë intelektualë të tjerë të bindur në veten e tyre. Kadri Ali zhvilloi një aktivitet të gjithëanshëm nëpërmjet detyrës së redaktorit të gazetës Çamëria”. Ai me një qartësi të madhe u përball me njerëz, grupe dhe ide të cilat në një farë mënyre dëmtonin çështjen e popullit çam.
Sot Kadri Ali është autor i nëntë librave artistikë, politikë, studimorë dhe publiçsitikë.
Por libri i fundit që u botua këto kohë “Trilogjia ”Çamëria ... klithmë e mbytur” me tingujt që emeton, depërtoi deri në zonat më të largëta të Veriut të tokave shqiptare, në Kosovën tashmë të çliruar.
Eshtë pikërisht ky libër që e bëri prof.Dr. Shefqet Sahit Canhasi nga Prishtina të mrekullohet e të ulet e të shkruaj me “breshëri” artikullin e tij elegant “Një roman historik – poezi dhimbjemadhe e Çamërisë”. Shkruar në një kohë rekord, studimi i këtij profesori nga Prishtina por që punon në Baden Baden, përbën dhe tharmin e këtij libri që kanë tashmë lexuesit në dorë.
Duke shkruar për romanin e Kadri Ali, Dr. Shefqet Sahit Canhasi, njëkohësisht ka shkruar për të gjitha historitë e popullit çam. Ai veçse fokuson gjërat më të rendësishme në kalvarin e mbetur pezull të vuajtjeve të këtij populli martir. Ndonëse shumë autorë të ndryshëm nga Shqipëria kanë shkruar vazhdimisht për krijimtarinë e shkrimtarit të dashur Kadri Ali, shkrimi studimor i profesorit nga Prishtina vishet me mantelin gati profetik e vjen në duart e lexuesve në mbarë trojet shqiptare si një lloj manifesti, manifest pamletik.
Në librin që po paraqesim janë sjellë shumë shkrime për veprën e shkrimtarit Kadri Ali. Emra të dëgjuar në botën shqiptare dhe më gjërë.
Resmi Osmani, Halim Maloku, Josif Doja, Sadik Përvetica, Llambi Kallço, i ndjeri Riza Lahi, Vladimir Muça, Agim Bajrami, Fatmir Minguli. Janë prononcuar në forma të ndryshme Jorgo Bllaci, Spiro Kristo dhe Visar Zhiti.
Për të ardhur në romanin trilogji “Çamëria…klithmë e mbytur” Kadri Ali – ut i është dashur të kalojë përvoja të tëra si shkrimtar, si gazetar, si studjues e si poet. Fillimet e tij të paraqitura në shtypin e kohës janë fill mbas vitit 1990, shkrime që janë pasqyruar me modesti në librin “Çamëria… sfidë pro paqes”.
Libri i parë me poezi ishte ai që tronditi aeralin qytetar jo vetëm në Shqipëri, por shumë më gjërë. Ky libër i vogël i botuar në vitin 1994 dhe i ribotuar në 2013, qe tharmi me të cilin u mbruajtën librat e mëvonshëm romani bashkohor “Labitinthi i një tranzicioni” dhe që u pasua me tregimet e bukura e mbresëlënëse në librin “Qorollepsja e të shtirurve”. Edhe në këtë libër me tregime e sheh embrionin e jetës së tij romani “Çamëria... klithmë e mbytur”. Libri i gjashtë i Kadri Ali – ut është me poezi dhe titullohet “Honet s’i mbush …kërkush”.
Këta libra kanë një tis mbështjellës sa mistik aq dhe afër realitetit. Në titujt e këtyre librave dallon tre pikëshi i reminishencës, çka tregon një ankth të madh, një tronditje, një ndalesë për të marrë pak frymë nga trysnia e asaj që i ndodhi popullit çam dhe asaj që po qorollepset sot.
Studimet e autorëve të ndryshëm që janë sjellë në këtë libër janë më se analitike. Ato me një finesë të dallushme fort bukur, janë një kornizë elegante për portretin e Kadri Ali –ut si atdhetar, si shkrimtar, si luftëtar i skalionit të parë për të drejtat e popullit të tij.
Ndryshe nga disa shkrime që qarkullojnë në faqet e portaleve elektronikë apo në faqet e fletoreve letrare, analizat e autorëve në këtë libër janë shumë konkrete, ku veç dashamirësisë dhe fisnikërisë që emetojnë japin të dhëna të vlefshme për aspekte të zhvillimit të letërsisë në Shqipëri e jashtë saj, në trojet shqiptare.
Secili autor në mënyrë të pavarur i ngjitet obeliskut të çështjes çame duke dhënë nga vetja kontributin e tij, obelisk që vetë autori, shkrimtari Kadri Ali e ka ngritur. Të gjithë librat e tij, përbëjnë një eksepsion të pastër, flasin vetëm për problemin e çështjes së popullit çam, për historinë e tij të dhimbshme. Në këtë mënyrë ai bëhet vit pas viti tepër i njohur në qarqet gazetareske, të lidhjes së Shkrimtarëve dhe të sferës politike.
Shumë sinjifikative është dhe intervista që bëri gazetarja e njohur Kozeta Mamaqi me Kadri Aliun në Radio Tirana, menjëherë pas botimit të vëllimit të parë me poezi të Kadriut.
Kjo vepër e Kadri Aliut, veçanarisht romani trilogjik “Çamëria…klithmë e mbytur” duhet propaganduar edhe në qarqet e caktuara të shtetit shqiptar, madje duhet çuar edhe në ambsadat e huaja në akredituara në Shqipëri.
E shoh me vend që të citoj një fragment i marrë nga libri në fjalë, shkëputur nga shkrimi i Fatmir Mingulit kushtuar pjesës së dytë të trilogjisë kadriane:
“ Autori luan me figurat kistorike ku në një sfond të qartë duken kapacitetet e mëdha të fantazisë të shkrimeve të Kadri Ali. Një stil elastik narrativ, i ngjashëm me grushtimet e boksierit me famë në Amerikë, Ago Ajdhonati, sjell në faqet e romanit ngjarjet e jetës së Agos në Amerikë, ngjarje që lexuesi do t’i gjejë tepër të këndëshme në shoqëri me shkencëtaren Parga Kuqi dhe të jatin e saj. Gjetja e bukur letrare, metaforike “grushtmbajtës “ si boksier e Agos është njëkohësisht dhe durimi i madh i popullit çam, që ashtu si në një ndeshje madhore boksi prêt fitoren e vet të pashmangëshme.“
Dhe si për ironi të fatit, mendja e shkrimatrit Kadri Ali e paralelizon ndeshjen e boksit me përpjekjet e popullit çam kundër „ boksierëve“ të ringut politik. E të mos harrojmë se vetë Kadri Ali , shkrimtari dora vetë është një boksier i lindur dhe i stërvitur për vite me rasdhë. Kjo tregon se fantazia e tij si krijues artistik i ka këmbët në tokë dhe kështu arrin të materializojë ne letrën e librit ato çka ai ka ndjerë dhe ndjen vazhdimisht.
Por nuk është kjo vetëm një formë që ai përdor në veprat e tij. Ashtu siç thotë e bija e tija tashmë e lauruar në Univeristet italian në parathnien modeste në kruen e librit në fjalë:
“Në atë ditë të promovimit të librit të atit tim, në sallën e mbushur plot e përplot, aktori i madh, i impresionuar nga forca magjepsëse e vargjeve s’i la radhë koleges së tij, aktores së Teatrit të Durrësit, Liri Dushi, e ftuar edhe ajo të recitonte vargje nga libri, por i recitoi një e nga një poezitë që nga vargu i parë deri te vargu i fundit i librit, duke u shtuar magjinë vargjeve me artin e tij të madh…
Me këtë imazh, ku aktori i madh Mirush Kabashi më parafytërohej duke recituar krijime të babait tim, e kam përcjellë në vite ecurinë artistike të tij .
Dhe ndjesitë që përjetoja vit pas viti, pak e nga pak u shndruan në krenari.
Krenari që kur shihja se arti i babait tim emociononte deri në impresion me qindra lexues. E këtë impresion që përcjell te çdokush, arti i babait tim e ka analizuar mjeshtërisht, studjuesi e njohësi i thellë i letërsisë shqipe, doktor profesor Shefqet Sahit Canhasi. Vlera të artit të tim eti kanë nxjerrë në pah profesor Resmi Osmani, Halim Maloku, Fatmir Minguli, Vladimir Muça, Riza Lahi, Josif Doja, Agim Bajrami si dhe gazetarët Sadik Përvetica dhe Llambi Kallço.
Ishin shkrimet e këtyre personaliteteve të botuara në faqet e shtypit periodik, që më nxitën e më lehtësuan punën për hartimin e këtij libri që shpresoj të mirëpritet nga lexuesit.”
Profecia ndodhi. Libri është shpërndarë e po lexohet gjithandej për të arritur dhe çastin e kalimit në trojet shqipatre si në Kosovë, Maqedoni e Mal të Zi.

Rrahim Sadiku - Me baladat ҫame

(Fragment nga romani “Andej kufirit të vdekjes”)

 

Nga pak jam edhe i zhgënjyer nga jeta, ndoshta pse më kujtohet zhgënjimi për të cilin më foli vetja ime, prej një të dashuruari të shkretë... I zhgënjyer në këtë jetë, që nuk më dha kurrgjë e për zbukurimin e së cilës unë dhashë çdo gjë.... Si ai rrëfyesi i ri, edhe unë e doja ende jetën. E doja, edhe pse nuk flisja më me entuziazëm për të. Doja të jetoja e ta hetoja atë në secilën fjalë që thosha, në secilin shikim që hidhja. Dhe, kujtesa apo rrëfimi vazhdonte: Isha i zhgënjyer për miqësinë e humbur e dashurinë e bjerrë pa e ndjerë ende si duhet dhe kund nuk gjeja qetësi. Natën nuk flija dot e ditën dilja e shëtisja pa ndonjë cak. Më shumë bredhja periferisë, ku nuk takoja të njohur dhe isha plotësisht i dhënë pas vetmisë sime. Zbulova në një kënd një kafene të qetë e të bukur dhe nisa të rrija gjithnjë e më shpesh aty e të pija. Në fillim hedhja nga dy tri gota, po nga dita në ditë ato po shtoheshin. Nisa të shkoja në dhomën time gati i dehur, për të vazhduar aty edhe me disa gota të tjera. Dikur isha bërë si i shtëpisë në atë kafene dhe kamerierja e bukur më sillte pijet ende pa e bërë porosinë, duke u munduar kështu të gjente shkas e të hapte bisedë. Ia prisja shkurt e tërë turinj dhe ajo largohej, për ta përsëritur të njëjtën gjë të nesërmen. E shihja se i vinte keq për mua. "Mos i mbyll vetes të gjitha rrugët, o djalosh - më tha një plak një ditë. Kështu si e ke nisur do të përfundosh keq."' "Eh, xhaxha - i thashë. Shumë të ngushta këto rrugët tona e sikur mbyllen prej vetvetiu. Po nuk do të lejoj të më mbyllen tërësisht, jo." Ai qeshi. Ishte një e qeshur e lodhur, e butë; me mallëngjimin e gjatë ngujuar brenda. "Urdhëro këto këngë e dëgjoi kur të shkosh në shtëpi...Bisedojmë nesër për mbresat që do të të lënë." Plaku më lëshoi në dorë një kasetë magnetofoni dhe u largua. Piva edhe një gotë e dola. Atë natë i dëgjova disa herë ato këngë dhembjeje, malli e nostalgjie pa fund. Ishin tone jugu, këngë të lashta e të reja çame. Balada çame. Disa prej tyre i kisha dëgjuar edhe më parë, po nuk i kisha përjetuar ashtu. Tërë tragjedia çame sikur ishte shkrirë aty. Në mëngjes u ula në kafene dhe e prita plakun. "Quhem Remzi, Remzi Sulo, një jetë të tërë i huaj edhe për veten. E kisha shtëpi të bukur, punë që e doja; farefis të gjerë e miqësi nga të gjitha anët. Kisha vajzën me të cilën njiheshim vite e vite dhe ishim fejuar e po mendonim për dasmën. Pata dalë për disa punë këndej kah Korça dhe më nuk u ktheva kurrë në vendlindje. Më treguan se prindërit m'i kishin vrarë, se të fejuarën time e kishin rrëmbyer dhe më nuk dinte kush gjë për të, se farefisi ishte shkrirë pothuaj i tëri e ata që kishin shpëtuar ishin shpërndarë kush kah kishte mundur...Fjalët se ajo vetëm ishte rrëmbyer, më dha për do kohë shpresë se mund t'u kishte ikur andartëve grekë e të kishte shpëtuar, po me kalimin e kohës shpresat bëheshin gjithnjë e më të pakta. Por, unë asnjëherë nuk mora guximin t'ia pohoja vetes se kisha mbetur pa Artën time, e ruaja kujtimeve, e gjallëroja shpresës dhe kështu kaluan muajt vitet dhe e pashë veten të plakur, pa arritur të gjej dashuri të re e krijoj familje... Me ëndrra e shpresa, po kam jetuar si njeri, nuk kam lejuar të më mundin të këqijat, të qaj e t'u rëndohem të tjerëve. As nuk jam dhënë pas pijes...Kurse ti nuk besoj t'i kesh përjetuar këto të këqija, Kosova nuk është djegur e braktisur si Ҫamëria, atje do të kthehet liria herët a vonë..." Nuk kisha fjalë që t'i përgjigjesha dhembjes dhe urtësisë së xha Remziut. Vetëm i shtrëngova dorën, si premtim që ndjeja atë që e mundonte atë dhe se këshillat e tij i merrja si të m´i kishte thënë babai im. Nuk po e kuptoja se ç'nevojë kisha pasur për ato dhembje të reja. Kisha ikur nga rreziku i arrestimit në vendlindjen time e po përjetoja shkatërrimin e gjithë atdheut. Ajo ishte më e rëndë se burgu, vetmia, ndoshta edhe se vetë robëria. Ne me robërinë e të huajin po përballeshim dhe gjithnjë e rrisnin shpresën se do ta flaknim tiraninë e të huajit. Po pjesa e atdheut që po mbushte gati një shekull çlirimi, ishte e robëruar e stërobëruar nga vetvetja. Asaj robërie si t'i bëhej? Ajo gjendje të prishte sytë, helmonte zemrën e të shtynte për ikje. Po ku të shkoje? Pafundësia e botës sikur shtyhej me shprishjen e ëndrrave e me hidhësinë e realitetit. O sa e hidhur ishte dita e nata, mëngjesi e mbrëmja, dhembja e shpresa. Një kokërr gruri në atë arë xhungël. Një mëngjesi trokiti dera dhe në hyrje e pashë Teftën. As tha se ku kishte qenë, as se ishte prekur për diçka nga unë e ishte larguar, as se kishte pasur ndonjë punë, as kërkoi e as mori mundin të fillonte bisedë për atë largim prej gati një muaji. Nuk më pyeti si kisha kaluar, në mos isha lënduar nga largimi i saj i papritur, po u ul si zakonisht, filluam të bisedonim dhe çdo gjë nisi nga e para. Një ditë e gjeta Teftën të larë në lot. Ishte hera e parë që po shihja lot në fytyrën e saj dhe u befasova. Disi kisha fituar bindjen se ajo nuk mund të qante për asgjë. - "Nuk të kam thënë asnjëherë më parë se vuaj shumë. Gjithnjë luftoj me veten para se të dal në rrugë. Tërë brengat e mundimet i lë prapa dhe qesh e flas e gëzohem sikur nuk jam pjesë e këtij mjerimi, e këtij monstruoziteti që më rrethon...Kam pas kujtuar se do t'më kuptosh pa t'i thënë këto, po ti as ke marrë mundimin të më shikosh nga kjo anë. Të prita shumë sot, më lodhi pritja e biseda me veten dhe nuk u përmbajta dot." - Mbeta si i nemitur. "Më duket se nuk je e kënaqur me mua - më tha papritur. Nëse do, të njoftoj me ndonjë shoqe timen, më të re e më të bukur se unë. Disa prej tyre më kanë thënë se kanë dëshirë të njihen me ty... Vetëm se mua nuk guxon të më harrosh. Miqësinë tënde e dua për vete dhe po veprove ndryshe, dije se të vrava." "Tefta?!" Ajo qeshi dhe më përqafoi. - "Unë kam koncepte të tjera për dashurinë. Nuk dua të të robëroj, të shkojmë bashkë e të më urresh. Të bësh dashuri me dikë nuk do të thotë ta duash dhe ta duash dikë nuk do të thotë domosdo edhe të bësh dashuri me të.." "Më thuaj të vërtetën cila je ti Tefta?" "Ende nuk e di kush jam?! E ke detyrë të më njohësh. Mendoj se unë të njoh ty dhe prandaj të flas lirisht. Beso se më je bërë i afërt si vetja ime... Ajo fliste e për mua bëhej gjithnjë e më e panjohur. Kishte ardhur të më vizitonte një studente nga fshati im. Po bisedonim e çmalleshim, kur trokiti dera. E hapa dhe Tefta hyri brenda me furi, me një mall ndaj meje që kurrë më parë nuk e kisha parë në fytyrën e saj. E kishte mbushur krahun me ëmbëlsira e pije dhe i lëshoi ato në tavolinë e u nis të më hidhej në përqafim. Me ta parë studenten sikur i ra pika, mbeti pa gjak në fytyrë, filloi të dridhej. Mbeta i habitur dhe nuk po dija çka të bëja, kur ajo erdhi në vete, u vërsul mbi studenten e papërgatitur për këtë dhe sa nuk ia nxori sytë. Mandej e la ashtu befas si i ishte sulur dhe u nis të dilte. Te dera u ndal dhe filloi të na shikonte. "Nëse nuk vjen këtë çast me mua të pimë diku diçka së bashku, dije se nuk do t'më shohësh kurrë më" - dhe e mbylli derën me rrapëllimë. I kërkova falje studentes dhe shkova pas Teftës. Nuk kam parë njeri më të lumtur se sa ishte ajo kur më ndjeu pranë. Po mandej u pendova për këtë dhe disa ditë ikja nga mundësia e takimit me Teftën. Ato ditë sa nuk u takuam, ndihesha si i marrë. Shëtisja rrugës dhe shikoja njerëzit. Më dukej se në fytyra, në sjellje, në hapa e në qëndrim ua lexoja marrëzinë. Marrëzia ishte bërë pjesë e të gjithëve dhe ne sikur ndjeheshim mirë në të. A nuk ishte edhe më marrëzi të ishe i dashuruar në këtë kohë marrëzie?! Derisa po thellohesha në këtë marrëzi të përgjithshme, ndjeva se dikush m´i mbylli sytë dhe njoha duart e Teftës. E kapa për qafe dhe duke e shikuar me ethet që më kishin kapluar, i thashë: "E ndjen se po bëjmë veprime të marra" Ajo nuk u përgjigj, po ndjeva se si u drodh i tërë trupi i saj në duart e mia. Pasoi një largim prej disa ditësh. Kisha udhëtuar zyrtarisht në një qytet malor dhe kur u ktheva, Tefta sikur ishte tretur. Nuk u befasova, po në zemër ndjeva dhembje. I thashë vetes: pse je shpirt i trazuar. I thashë asaj së largu: pse trazohesh kështu. I thashë dashurisë pse e ushqen marrëzinë. I thash marrëzisë: pse shndërrohesh në dashuri. Dhe fjalët nuk bënë asgjë. Asgjëja e atyre ditëve ishte gjithçka. Kur erdhi Tefta nuk i fola për vuajtjen. Ndarja sikur na kishte bërë edhe më të domosdoshëm për njëri tjetrin. Po bëheshim gjithnjë e më të pranishëm në qytetin e trazuar. Filluam të shkonim përditë në det e mbrëmjen ta kalonim duke shëtitur bulevardit. Sikur ishim bërë stoli e domosdoshme asaj monotonie të pathyeshme që mbretëronte kudo. Madje po më dukej sikur kishim fituar simpatinë e të gjithëve. Ishim çifti i vetëm që nuk e trazonin huliganët e shumtë që endeshin plazhit, që rrethonin shëtitoret, që i gjeje me shumicë ngado që të endeshe. Edhe nëse ndokush na lëshonte ndonjë fjalë a ngrihej të na bënte ndonjë proçkë, gjendej dikush që e ndalte dhe ne vazhdonim të ishim të qetë. Një kohë e mora këtë si mirëkuptim ndaj asaj afrie rinore që kishim, po duke e parë se shumë çifte më të përkushtuar se ne ndaj njëri tjetrit e më simpatik, trazoheshin e nuk u lihej kund vend. Më lindi dyshimi se Tefta kishte ndonjë ndikim në këtë. "Kë njeh nga udhëheqësit e huliganëve të qytetit që nuk na trazojnë kurrë" e pyeta një ditë, duke pritur që ajo të mohonte këtë. Po Tefta vetëm qeshi. "Kam njohur dikur atë që i ka në dorë të gjithë" - tha dhe më përqafoi. Mendimi se Teftën nuk e njihja aspak filloi të më mundonte përditë e më shumë. Një ditë, duke shfletuar disa revista të vjetra në shtëpinë e saj, gjeta një fotografi të Teftës, botuar diku në shtypin e huaj, ku ajo kishte dalë në përqafim të ngrohtë të një mashkulli dhe dukej tejet e lumtur. Ishte një fotografi që për mua fliste shumë, që hapte kaptinën e vlerës së dashurisë, kur dyshimi bëhej gërryes e kur disa gjëra të shtynin të mendoje se sa vlen një jetë njeriu. "Mos ke qenë edhe me këtë në prag të martesës" e pyeta Teftën, duke ia treguar njeriun në fotografi. Ajo qeshi "Jo, me të isha në pragun e dashurisë" -tha. "Dhe nuk e kalove dot?" "Po ta kisha kaluar, nuk do të isha sot me ty." "As unë, po ta kisha parë ato ditë që u njohëm këtë fotografi, nuk do të isha këtu." "Do të thotë se ke dëshirë të të jap llogari për të kaluarën time?!" "Jo, po sa herë ballafaqohem me të, më duket e bujshme dhe më del ashtu si nuk dukesh në jetë e më bëhesh gati enigmatike." "Pse flet marrëzira? Ajo që ka shkuar nuk zhbëhet dot dhe vetëm mund të na shqetësojë. Tani, kur të dua si e marrë, se ditëve të fundit gjithnjë e më shpesh po flasim për marrëzinë, nuk dua të kthehem as me kujtime kah e kaluara." Dhe u përqafuam e harruam fjalët. "Njeh dikë që merr para me kamatë?" pyeti Tefta një mëngjesi. "Pse, mos të është lajmëruar ndonjë xhaxha i humbur nga Amerika dhe të ka dërguar ndonjë grusht para?" - bëra shaka. "Nuk po tallem, dua t'i jap disa dollarë me kamatë, që t'i kem aq sa më duhen për përmbushjen e disa qëllimeve të mia." "Të tjerë janë ata që fitojnë nga kamatat Teftë. Po më dëgjove, ruaju nga ata kamatarë premtojnë shumë se mbetesh pa asgjë." E lamë atë bisedë. Ishte hera e parë dhe e fundit që paratë zinin vend në bisedat që bënim gjatë takimeve tona. Po bëheshin muaj që vetëm një pjesë të natës nuk e kalonim së bashku.

Agim Desku - Çamëria

 

ÇAMËRIA

 

Sonte...
Për çfarë të shkruaj
mbrëmjeve me zjarrr lirie
Çka i duhet pranverës ky zjarr
që vërbon sytë e nënave.

më thuaj Ti, Atdhe
ç`të shkruaj sonte
për lirinë time
pa Çamërinë

JO.
Nuk e nënshkruaj
kurrë pasaportën
pa miken çame.

Nuk e dua lirinë i vetmuar
pa flamurin kuq e zi
të valvitur me shqiponjë
në Çamëri.

As kokën pa tokën
denbabaden iliro-dardane
që ma vodhën zotnat e huaj.
Kur fjala kishte heshtur
diku në dhe e diku mbi të.

Sonte
jam zgjuar të shkruaj vargje
që ngacmojnë heshtjen
e njeriun tonë
ta zgjojnë
nga ëndrrat për pak liri.

Që na shtrohet pallateve
ngjyrë gri
Gjysmëgotash herë të zbrazura
metropoleve evropiane.

Të dehur ngrenë dolli
për fjalën tonë të heshtur
Sikur edhe unë i dehur
me shekuj
edhe pse i robëruar
me fjalë e me shpirt.

Sonte
kam të drejtë të jetoj
e të kërkoj liri për Iliri
ku denbabaden
isha zot vetë,
isha iliro-dardan
isha Çamëri,
isha Kosovë e Tetovë
isha Preshevë e Malësi
isha vetë Iliri
isha Shqipëri.

Sonte
jam vetë zot e Kastriot
jam Mic Sokol e Adem Jashar
jam Kosovë e Rugovë.

Sonte
jam Preshevë e Tetovë
jam Malësi e Çamëri
Sonte
jam shqiptar e jam Shqipëri.

Fjalë e pathënë

Në sytë e mi
kur bie shi pranverave
vijnë zotnat
të luftojnë me ëndrrat
që m`i vodhën buzëqeshjet
e vargut të lirë
për fjalën e pathënë
që s`ma kthyen kurrë
as kur isha roje
në Kullën e bacë Ademit.

Erdha në pritje të tim biri
që t`i gjëjnë gurët e Kosharës
e t`i kthejnë në murët e Rozafatit
aty ku ishin shekujt e Bogdanit
që gostitnin miqtë
në amfiteatrin e Apollonisë në Durrah
duke shijuar tragjeditë ilire
në skenat e Dardanisë
aty ku nuk bie kurrë përdja
e aktit të parë ,as të dytë.

Më thuaj zot për aktin e tretë
ku do të mbetem unë e ti.
Në cilin varg do të takohemi
me atdheun e brezave të mi.
Po , atdheu nuk vritet bre,
me asnjë çmim nuk matet.
Ai jeton në secilën zemër
të njeriut me plis të bardhë
nëpër secilën fole të shqipeve
deri në Çamëri,
ku zotnat do ta shkruajnë
emrin tim
në çdo faqe lapidari.

Sonte
a do të mësohem
me buzëqeshjet çame,
me këngët,me lotët
për pak liri,
për pak atdhe shqip,
për pak Shqipëri.

Për emrin Shqipërim
që lind çdo ditë
me flamur kuq e zi
Dhe vdekjen e kërkojnë
diku nëpër folet e shqipeve
Si fjalë të pathënë
për uratën e zotnave.

Në pritje të më bekojnë
me formulën e pagëzimit
me emrin e bijëve të mi ushtarë
që i thyen gurët në Koshare.

Të takohemi vetëm pranë luleve
që nuk dinë ç`është pikëllimi,
duke ngritur dolli
me verë dashurie
me miken time V(democraci)
Që të dytë vdesim ngapak
për atdhe
e për ma të bukurën e fjalës dashuri.

Edhe për diçka
që burimin e kanë
të krojet e zanave
aty ku pinte ujë
edhe bacë Ademi.

Ku Nënloket tona
rrisnin burra atdheu
e thurnin balada trimërie.

Për lirinë u zunë
me shekujt e djallit
pa lot në faqe
si shqipe mali.

Dhe kujtojnë fjalët e pathëna
me të vetmin emër,
lapidar e krenar
Nënë e Atdhe
që mundin çdo fjalë
e çdo dashuri.